Naborrelen met Radi Suudi
Wanneer één gast drie keer in dezelfde week aanschuift bij Op1 is dit meestal geen goed teken. Het betekent dat het ergens zodanig uit de hand loopt, dat al het andere nieuws irrelevant voelt. Dat politicoloog Radi Suudi zowel op zondag, maandag als woensdag in de studio zat, had dan ook alles te maken met de verschrikkingen in Gaza en Israël.
Door Eveline van Gils
Met een Nederlandse moeder en een Palestijnse vader groeide Radi Suudi op in Hilversum. Al bijna veertig jaar houdt hij zich bezig met de situatie in het Midden-Oosten. Als journalist en sociaal wetenschapper, maar ook als oprichter van Stichting Joods-Palestijnse Dialoog waarmee hij Israëli’s en Palestijnen met elkaar in contact brengt.
De drie keer dat Suudi vorige week bij ons aanschoof, kreeg hij veel kritiek van de andere gasten. Aan tafel benoemde hij al snel na de aanval van Hamas het leed van de Palestijnen. De emoties liepen hoog op. Vragen om nuance, begrip en aandacht voor de context is ingewikkeld wanneer eerder aan diezelfde tafel de meest verschrikkelijke verhalen zijn gedeeld. Toch bleef hij precies dat doen. Keer op keer.
De sfeer aan tafel was soms fel. Hoe heeft u dat ervaren?
‘Ik snap de woede en ik snap de toon. Maar dat is iets anders dan dat ik het eens ben met alle politieke conclusies die daar in een adem aan gekoppeld worden. Israël is in het hart getroffen. De illusie waarin veel Israëli’s leefden, namelijk dat het leger ze altijd zal beschermen en dat je de bezetting kunt managen, zijn ze kwijt. Al hun basiszekerheden zijn in een klap weggevaagd en dat is traumatisch.’
Wat is een gepaste reactie op zo’n moment?
‘Wanneer mensen een familielid of een vriend hebben verloren, is compassie het belangrijkste. De broodnodige politieke analyse is voor een ander moment. Ik heb geprobeerd in de debatten rustig te blijven. Dat hoort bij mijn rol sociaal wetenschapper en dat is in belang van de kijker. Tegelijkertijd merk ik ook dat het debat de afgelopen jaren is verschoven.’
Wat is er veranderd?
‘Ik herinner me een tijd waarin ik en anderen die opkwamen voor de Palestijnen echt eenzaam in de discussie stonden. Dat is niet meer zo. Met de jaren is men zich de Palestijnse zaak steeds meer gaan aantrekken. Ook deze dagen zie je dat merk ik dat inmiddels meer mensen met de Palestijnen meeleven. Juist ook mijn Joodse gesprekspartners, die bijna allemaal onderscheid maken tussen Hamas en de Palestijnen.’
Hoe voer je dit soort gesprekken zonder dat het escaleert?
‘Het tonen van oprechte empathie belangrijk. Ik weet veel over de geschiedenis van de vernietiging van 90% van de Nederlandse joden in de oorlog. Als Nederlandse joden merken dat ik dat weet en daar diepe emoties bij heb, wordt het al een heel ander gesprek.’
Al veertig jaar houdt u zich bezig met dit conflict. Waar komt die betrokkenheid vandaan?
‘Mijn familie van vaderskant heeft een geschiedenis van eeuwen als inwoners van de moslimwijk in de oude stad van Jeruzalem. Mijn grootmoeder was een bevlogen nationaliste die alles wilde doen om haar stad Jeruzalem te verdedigen. Zij zat echt in het Palestijnse verzet maar organiseerde in 1948 ook een klein vluchtelingenkamp in haar eigen tuin. Ik neem haar graag als mijn voorbeeld. Ik kom al decennia bij Palestijnse vluchtelingen in Libanon, Gaza, Westbank Jordanië en zelfs Syrië in hun huizen. Ze zeggen altijd tegen mij, als je terug bent in Nederland, vertel de mensen daar ons verhaal. Dus, mijn opdracht is duidelijk. ‘Al wajib al watani’ Het is mijn nationale plicht zoals de Palestijnse grootmoeder van mijn partner altijd zei.’
U bent niet blij met de reactie van onze regering, vertelde u. Wat had u dan van ze verwacht?
‘Het is natuurlijk afschuwelijk wat er gebeurd is, maar ik verwacht van politici dat ze hun hoofd koel houden. Ik ben diep teleurgesteld in de eerste reactie van Mark Rutte waarin hij zei pal achter Israël te staan. Waarom geen verklaring als: ‘we zijn bezorgd en we roepen beide zijden op tot terughoudendheid’? Je verwacht van politieke leiders dat zij in ieder geval hun hoofd koel houden, dat zij meer doen dan polariseren en alles om het geweld zo snel mogelijk te laten stoppen. Beseffen leiders als Biden, Von Der Leyen en Rutte niet dat ze een rechts-extremistische regering zo de vrije hand geven om te doen wat ze wil?’
Mogen politici niet emotioneel reageren?
‘Je ziet foto’s van dode kinderen, natuurlijk reageer je dan emotioneel, ik ook, maar vervolgens een orgie van geweld en wraak goedpraten, is natuurlijk niet de oplossing. De gedode Israëlische kinderen doe je geen recht door vervolgens aan Palestijnse kant een veelvoud aan kinderen en hun ouders te doden. Ik vind het een slechte zaak dat een aantal partijen van het conflict een verkiezingsthema lijken te maken. Je zou er alles aan moeten doen om het geweld zo snel mogelijk te stoppen en niet de zaak op de spits drijven door er een cultuuroorlog in Nederland van te maken.’
In hoeverre wordt Hamas gedreven door antisemitisme?
‘De mensen van Hamas zijn niet geïnspireerd door de klassieke Europese Jodenhaters, maar door een extreme uitleg van de Koran die ze aangrijpen om hun daden te rechtvaardigen. Een deel van de Hamasstrijders wordt bovendien gedreven door hun eigen ervaring. Dat zijn jongens waarvan een deel zelf familieleden heeft verloren na eerdere acties van Israël. Pure wraak drijft ze.’
En de pro-Palestina beweging hier?
‘Het aller- allergrootste gedeelte van de pro-Palestina beweging is absoluut niet antisemitisch. Je ziet wel bij sommige jongeren dat ze heel emotioneel reageren op wat er daar gebeurt. Ze zien de verschrikkelijke beelden uit Gaza en weten niet hoe het zit. Ze zien Joden als de dader en dan is de stap naar het haten van alles wat Joods is snel gemaakt. Dat is natuurlijk iets wat we absoluut moeten voorkomen.’
Hoe?
‘Het is belangrijk dat we voortdurend scherp en consequent blijven uitleggen dat Hamas niet Palestina is en de regering van Israël niet handelt namens alle Joden. Voor heel veel mensen is het moeilijk om dit uit elkaar te houden en dat is niet zo gek. Je kunt complexe zaken niet in een TikTok of Instagramfilmpje van zestig seconden uitleggen en dat is waar veel jongeren hun informatie vandaan halen.’
Waar is het voor de Gaza misgegaan in uw ogen?
‘Israël heeft zich in 2005 eenzijdig teruggetrokken uit de Gaza op een manier waarvan ze van tevoren wisten dat er complete chaos zou ontstaan en Hamas de macht kon pakken. Voormalige president van de Palestijnse Autoriteit, Mahmoud Abbas, wilde een politieke regeling met Israël op basis van vredesbesprekingen. Dat heeft helemaal nergens toe geleid omdat Netanyahu dat stelselmatig heeft ondergraven. Het is ook een publiek geheim in Israël dat Netanyahu dacht slim te zijn de afgelopen twintig jaar door Hamas te steunen.’
Waarom zou Israël Hamas steunen?
‘Om de positie van Abbas te verzwakken. Zo wist hij zeker dat er geen Palestijnse Autoriteit in Gaza zou komen die druk kon leggen op Netanyahu om meer delen van de Westbank op te geven. Ach, het is zo cynisch. Het typische heers- en verdeelspel van Netanyahu en zijn voorganger Sharon is in hun gezicht ontploft ten koste van veel Israëlische en Palestijnse levens.’
Begrijpt u de reactie van Israël? Dat ze Hamas wil vernietigen?
‘Hamas is absoluut een morele grens over gegaan door Israëlische burgers te doden en te ontvoeren. Maar, en ik wil mijn woorden zorgvuldig kiezen, wat het Israëlische leger nu doet, komt, als je alle verschillen wegstreept, uiteindelijk op hetzelfde neer. Wat is het verschil wanneer de ene partij gezinnen uitmoordt en wanneer de andere partij dat ook doet? Dat komt in de kern op hetzelfde neer. Ik weet dat de Israëli’s zullen zeggen dat het anders is. Dat dit een vergelding is voor wat Hamas ze heeft aangedaan. En ik weet ook wat de mensen van Hamas op hun beurt zullen zeggen dat ze vorige week wraak hebben genomen voor de meer dan 400 gedode Palestijnse kinderen van 2014 en 2021.’
Het verschil is ook dat de terreur van Hamas zich voornamelijk op burgers richt…
‘Dat is feitelijk niet waar. Israël en Hamas hebben deze week allebei minachting voor de levens van burgers van de tegenpartij laten zien. Op het moment van dit interview zijn er al bijna 1300 Israëlische doden en 2500 burgerdoden aan Palestijnse kant, waarvan bijna de helft kinderen. Ik tel hierbij bewust niet de 1500 mensen van Hamas mee die in Israël zelf zijn gedood door het leger. Het verschil is dat Hamas oog in oog stond met hun slachtoffers en de Israëli’s vanuit de hoogte met lasergestuurde raketten bombarderen. Het uiteindelijke resultaat is hetzelfde. Uiteengereten, verminkte en verbrande lichamen van gezinnen, waaronder veel, heel veel kinderen.’
Israël heeft de intentie om Hamasleiders te vermoorden. Dat is toch iets anders dan doelbewust onschuldige burgers aanvallen?
‘Israël valt onschuldige burgers aan. Ze houden niet eens meer de schijn op met hun anders zo gebruikelijke verhalen over precisiebombardementen. De getallen van Palestijnse slachtoffers spreken voor zich. De Israëlische politieke leiding voelt zich nu gerechtigd om alle grenzen los te laten bij de aanval. Als er Palestijnse burgers worden gedood, zo lijkt de boodschap, dan is dat hun eigen schuld. Dan hadden ze maar niet in de weg moeten staan. Ze waren toch gewaarschuwd? De Israëlische politieke leiders lijken meegesleept te worden in een aan hysterie grenzende wraaklust. Dat is een angstwekkende gedachte want deze mensen beschikken over een van de modernste en sterkste legers ter wereld.’
Tekst gaat verder onder video.
Wat is uw hoop? Wat is de best mogelijke afloop?
‘Dat is zo’n moeilijke vraag. Uiteindelijk zal er een moment komen, hopelijk zo snel mogelijk, waarop de wapens in Gaza zullen zwijgen. Dan moet je een aantal discussies gaan voeren en mensen confronteren met de verantwoordelijkheid voor hun daden. Ik hoop dat het Internationale Strafhof in Den Haag een tribunaal instelt. En dan mogen wat mij betreft alle verantwoordelijken een aanklacht aan hun broek krijgen als ze dat verdiend hebben. Van Iran, tot Israël tot Hamas, iedereen die op dit moment oorlogsmisdaden begaat of ze heeft mogelijk gemaakt. Natuurlijk moet er dan echt werk worden gemaakt van een echt vredesproces. Maar eerst een periode waarin de mensen aan beide kanten kunnen rusten en rouwen om hun doden.’
