“The Queen was het behang waartegen het alledaagse leven zich afspeelde”
Queen Elizabeth is op 96-jarige leeftijd overleden. Correspondent Lia van Bekhoven doet verslag, live vanuit Londen en vertelt wat we de komende dagen kunnen verwachten. Oud-correspondent Peter Brusse maakte haar hele periode op de troon mee en oud-correspondent Suse van Kleef vertelt over hoe nu verder met het Britse koningshuis, zonder Elizabeth. Royaltydeskundigen Jeroen Snel en Justine Marcella vertellen over haar betekenis voor de vorstenhuizen. En Joost Röselaers praat over zijn ervaring in Engeland als oud-predikant in Londen.
“Dit is het einde van een tijdperk”, reageert Lia van Bekhoven op het overlijden van Queen Elizabeth. De correspondent woont al sinds 1976 in Londen. Zij, met vele anderen, weet niet beter dan dat Elizabeth de koningin van het Verenigd Koninkrijk was. “The Queen was het behang waartegen het alledaagse leven zich afspeelde.”
Identiteitscrisis
“De Britten zitten, zoals wel vaker gebeurt, in een identiteitscrisis”, ziet Lia. “Ze weten niet wie ze zijn en wat hun plaats op de wereld is. Ze weten niet eens of het Verenigd Koninkrijk nog wel de moeite is om voor te vechten. Er zijn Schotten die eruit willen. Er zijn sterke sentimenten van afscheiden bij Ieren. The Queen was de enige die al die verschillen bij elkaar hield en al die tegenstrijdigheden samenbracht.”
Koningschap vormgegeven
“Nederland is echt een groentje vergeleken met de Britse monarchie”, zegt Justine Marcella. Het koninkrijk Engeland, wat van 927 tot 1707 een soevereine staat was, werd op 1 mei 1707 met het ondertekenen van de Acts of Union verenigd. Schotland en Engeland werden het Koninkrijk van Groot-Brittannië. Ook toen was er een vrouwelijke vorst: Anna van Groot-Brittannië.
“Zij heeft het ambt van koningschap opnieuw vormgegeven. Ze is heel plichtsgetrouw”, vertelt Justine over de laatste vrouwelijke Britse vorst. “Ze werkte alle dagen. Op die ene paasdag en die ene kerstdag na. Je wist precies wat je aan haar had. Het was eigenlijk nooit verrassend.”
Dieptepunt
Ze heeft het koningshuis dichter bij het volk gebracht, wordt er over Elizabeth gezegd. “Uiteindelijk, ja. Dat heeft ze niet in eerste instantie gedaan. Er is extreem veel kritiek op haar geweest na het overlijden van Diana. Ze liet niks van zich horen. Heel Engeland was in rouw en je hoorde niks van die familie.” Volgens Justine verdient Diana er meer credits voor dan Elizabeth.
Suse van Kleef vindt het dagenlange zwijgen van The Queen, na het overlijden van Diana, het dieptepunt uit haar zeventig jaar koningschap. “De Prins Andrew en Jeffrey Epstein combinatie is vrij dubieus, maar zij is zelf vrijgebleven van schandalen. Maar dit was zo’n teleurstelling voor de Britten. Zij waren echt heel boos. Ook de tabloids, die vaak koningsgezind zijn, zeiden: ‘Madame, where are you?'”
Vijftien premiers
Twee dagen voor het overlijden ontving Queen Elizabeth de nieuwe Britse premier Liz Truss. Zij werd de vijftiende in haar ambt tijdens de regeerperiode van de in 1926 geboren Elizabeth II. Winston Churchill, de eerste premier in haar periode, was volgens Lia van Bekhoven als een oom voor haar. “Ze zegt veel van hem geleerd te hebben. Hij had vanaf het begin respect voor haar. Niet alleen voor het ambt, maar ook voor wie zij was als persoon.”
The Queen kon zeker niet met iedere premier goed opschieten. “Degene met wie ze het minst goed contact had was Margaret Thatcher.” De eerste vrouwelijke premier van het Verenigd Koninkrijk kon niet samen met Elizabeth door een deur. “Dat waren die twee vrouwen waarvan werd gezegd dat de een deed alsof ze de koningin was, terwijl de andere het wel was, maar het eigenlijk niet wilde zijn.”
De komende tien dagen
“Dit is D-day”, zegt Lia over de sterfdag van Elizabeth. Wat zal er de komende dagen gebeuren? “Op de tiende dag na het overlijden is de begrafenis.” Op vrijdag zal de 73-jarige Charles beëdigd worden als koning van het Verenigd Koninkrijk. “Dat gebeurt op het eigenlijke hoofdkwartier van de koninklijke familie. Op het St. James’s Palace. Maar daar is hij zelf niet bij. De dag erna, met Charles erbij, zal worden bevestigd dat hij inderdaad de koning is.”
Op het moment van overlijden, is de opvolger direct de nieuwe vorst. “Het bestaat niet dat je een vacuüm kunt hebben. Op de seconde dat The Queen is overleden, is Charles ook koning geworden. Maar over de kroning gaat maanden heen. Toen de vader van Elizabeth overleed, duurde het bijna anderhalf jaar voordat ze gekroond werd. Zoiets dergelijks zal je nu ook zien.”
“Dan gaat Charles beginnen met zijn tournee door de vijf naties van het Verenigd Koninkrijk”, vervolgt Lia. “Daar zal hij morgen of overmorgen al mee beginnen. Op de tiende dag is de begrafenis, en dat gaat een gigantische affaire worden. Het draaiboek daarvoor is fascinerend. Het ligt al decennia vast. Daar staat werkelijk alles in. Vanaf hoe breed de rouwbanden moeten zijn van de presentatoren van het BBC Journaal tot de muziekafspeellijsten op de nationale zenders. Het land is echt tien dagen in rouw.”
