Naborrelen met Tineke de Nooij
Door Eveline van Gils.
‘Ik vind dat zeurende vrouwen hand in eigen boezem moeten steken’
In de meer dan 60 jaar dat Tineke de Nooij door Hilversum banjerde, heeft ze de radio- en televisiewereld ‘onherkenbaar’ zien veranderen. Wat in haar beginjaren een verzuild mannenbolwerk was, is inmiddels een diverser, maar ook bureaucratischer oord geworden. Eentje waar de generatie van ‘stel je niet zo aan’ botst met die van ‘dit zijn mijn grenzen’.
Toen Tineke de Nooij op haar 18e bij Radio Veronica begon, was ze de eerste vrouwelijke disjockey van Nederland. Een paar feministische golven later is dat wel anders, maar wie het Commissie van Rijn-rapport leest, weet dat er in Hilversum nog genoeg te verbeteren valt. Toch lijkt een cultuurverandering onvermijdelijk, zeker nu de ene na de andere zich misdragende tv-baas op non-actief wordt gezet.
Wat zou Tineke de Nooij vinden van deze nieuwe, strenge wind die door het mediapark waait? Op wat omzwervingen na – die ene beruchte TellSell-ketting, Jomanda en iets met wijn uit Zuid-Afrika – hield ze het meer dan 60 jaar vol in het vak. In januari 2022 deed ze een poging om met pensioen te gaan, om vervolgens 8 maanden later weer achter de microfoon te kruipen.
‘Hallo? Hoor je mij?’ Zaterdagmiddag rond de klok van 3 verdwijnt De Nooij’s karakteristieke zware stem tot tweemaal toe in het telefonische niets voordat ze succesvol op de lijn blijft. ‘Ik probeer dat kreng op speaker te zetten. Hoor je me nu wel?’ Eerder deze week was ze te gast bij Op1 over podcast De ketting van Santanera die ook deels over haar gaat.
‘Waar bel je ook alweer voor? Op1. Prima. Prima. Niet te lang wel want om 5 uur begint hier Happy Hour in ’t Grand Café. Dat spreek je uit op zijn Frans. Grànn. Kaffeeee.’ De Nooij woont bij het Rosa Spierhuis: een woon- en werkgemeenschap voor oudere artiesten en wetenschappers. ‘Allemaal gelijkgestemde zielen. Veel BN’ers ook. Helemaal mijn soort mensen.’
Wordt er met zoveel gepensioneerde BN’ers bij elkaar veel onderling opgeschept?
‘Welnee! Het zijn een stelletje ingedutte oude mensen. Slaperige zangeressen, vermoeide acteurs, niemand heeft meer de puf om te blaten. Ik val op hier omdat ik nog relatief energiek ben, denk ik. Dan wil de een weer met me lunchen, dan wil iemand anders weer muziek met me maken. Kind, ik heb nog nooit zo’n druk sociaal leven gehad.’
Op uw site staan al uw gewonnen prijzen onder elkaar, ook staat er dat u een wassen beeld in de kelder van het Madame Tussauds heeft en dat u ‘alom geprezen’ wordt in Saoedi-Arabië. Hoe belangrijk zijn die dingen voor u?
‘Dat is toch prachtig? Mijn nichtje heeft laatst al mijn trofeeën uitgestald op de kast. Ik schrok toch een beetje toen ik daar vanuit mijn bed naar lag te kijken. Ik heb zo ongeveer alles gewonnen wat er in mijn vak te winnen valt, daar ben ik trots op.’
Er is de laatste tijd veel te doen om uw vak en dan vooral de werkcultuur daar. Heeft u het rapport van de Commissie van Rijn gelezen?
‘De commissie van wat?’
Er is een rapport geschreven over misstanden op radio en televisieredacties…
‘Oh dat ja. Wat een geëmmer. Ik heb zestig jaar in Hilversum gewerkt en nooit wat meegemaakt. Ik weet niet waar iedereen het over heeft en met mij een heel veel andere televisie en radiovrouwen. Er wordt echt een verkeerd beeld geschetst.’
Maar dat u het niet heeft meegemaakt betekent nog niet dat het niet waar is?
‘Waarom hoor je mijn generatie er niet over? Omdat wij wisten hoe we onszelf moesten wapenen! Ik vind dat die vrouwen die nu zeuren hand in eigen boezem moeten steken. Dat een man nu ontslagen wordt wanneer hij een oneerbaar voorstel doet, is toch van de zotte?’
Wat vindt u dan dat er moet gebeuren?
‘Je kan toch ook gewoon zelf je mond opentrekken om er een einde aan te maken?’ Verheft stem: ‘tot hier en niet verder, wat krijgen we nou! Zoiets? Je hoeft het toch niet in de openbaarheid te gooien?’
Gewoon ‘je mond opentrekken’ is lastig als de persoon in kwestie over jouw toekomst beslist…
‘Ik heb inderdaad het geluk gehad nooit helemaal afhankelijk te zijn geweest van mannen in mijn carrière. In de meeste gevallen was ik eigen baas.’
Niet toen u op uw 18e bij Radio Veronica begon…
‘Ik ben nooit bang geweest voor mijn positie, ze waren bij de radio hartstikke blij met mij. Ik moest toen heus wel eens van me afbijten, maar dat was geen probleem. Het waren de jaren 60 kind! Het was een vrolijke bedoening, laat ik het daarop houden.’
Wat moet ik me bij ‘een vrolijke bedoening’ voorstellen?
‘Ik ga geen specifieke voorbeelden geven, zulke situaties moet je niet uit de context trekken. Maar mijn boodschap is: wordt eens wat mondiger! Je hebt fantastische radiovrouwen, zoals Annemieke Schollaardt, die volgens mij prima hun mannetje kunnen staan. Als je het goed doet, word je echt niet ontslagen.’
Op uw site staat uw sterrenbeeld, Stier, in grote letters vermeld. Bent u een typische Stier?
‘Absoluut, kind, ik ben zo koppig.’
Stieren zijn lui, bezitterig en ze omringen zich graag met knappe mensen, las ik
Harde lach. ‘Dat klopt woord voor woord. Ik zie soms van die slonzigerds lopen, helemaal prima, maar ik omring me liever met hoogopgeleide, muzikaal goed onderlegde types. Ik hou ervan als mensen weten hoe ze zichzelf moeten presenteren. Daarnaast kan ik inderdaad ook ontiegelijk lui zijn. Je had me moeten zien vandaag.’ Harde lach. ’Het liefst trek ik de hele dag uit voor een taakje om daarna onder de wol te kruipen.’
En bezitterig?
‘Ik ben niet bezitterig in spullen – als jij nu tegen mij zegt dat mijn shirtje mooi is, mag je het hebben – maar in de liefde kan ik wel claimen.’
In welke zin?
‘Door mijn ex vertrouwde ik geen enkele man meer, daar word je bezitterig van. Vreemdgaan was zijn hobby en dan het liefst met mijn vriendinnen. Ik heb er jaren over gedaan om te vertrekken. Pas toen onze kinderen op eigen benen konden staan, durfde ik te gaan. Mijn grote liefde Peter (red. IJkelenstam), waar ik daarna mee getrouwd ben, heeft gelukkig alles kunnen rechttrekken.’
En de vriendinnen waarmee hij vreemdging, zijn die vergeven?
‘Die zijn inmiddels dood denk ik, maar aangezien ik dit niet precies weet, heb ik ze denk ik niet vergeven.’ Ze lacht. ‘Maar Peter was fantastisch. Dankzij hem werd ik weer gelukkig. Hij was dol op me.’
Hoe kwam Peter in uw leven?
‘Ik kende hem nog van vroeger. Als chirurg heeft hij ooit nog mijn voet geopereerd. Hij was getrouwd met mijn jeugdvriendin Titia. Ik was getuige op hun huwelijk, maar raakte ze uit het oog tot ik opeens een brief van hem kreeg. Titia was terminaal ziek, hij vroeg me of ik haar wilde opzoeken. Ik ben zo blij dat ik dat heb gedaan. We hebben een uur lang gehuild, gelachen en herinneringen opgehaald. Daarna stierf ze. Veel te jong. Op de begrafenis nodigde ik hem uit om met de kinderen langs te komen en na een aantal maanden werden we knetterverliefd. We zijn 30 jaar samen geweest. In 2018 is hij overleden.’
Wie zorgt er sindsdien voor u? Uw dochters?
‘Nee kind, ben je gek, zij zijn veel te druk om iedere dag bij hun moeder te komen keuvelen. De mensen hier zorgen voor mij. En hoe! Ik heb ontzettend veel hulp nodig. Héél irritant. Ik kan bijna niet meer lopen’
U bent niet graag afhankelijk?
‘Ik haat het! Dat probeer ik mijn hele leven juist te voorkomen. Mijn ouders hebben me altijd gestimuleerd om onafhankelijk te blijven. Tijdens de oorlog zat mijn vader ondergedoken. Mijn opa zorgde voor ons waardoor mijn moeder kon werken. Ik heb zelf ook keihard gewerkt én voor de kinderen gezorgd terwijl mijn ex ‘afgekeurd’ thuis zat.’
In het programma Sterren op het Doek vertelde u over uw dochters die ‘wappies’ zijn. ‘Ze begrijpen niet dat ik de coronaprikken heb genomen’, zei u toen. ‘Ik wil niet praten over de onderwerpen waarvoor ik op de barricades heb gestaan zoals euthanasie, vrouwenrechten en abortus.’ Hoe gaat dat nu?
‘Ik parkeer de meningsverschillen, ze zijn me te dierbaar. Als ze komen gaan we vrolijk muziek maken, dat werkt een stuk beter. Het is ook een generatiekloof ding, als ik zie hoe zij met hun kinderen omgaan is dat zo anders dan hoe ik als moeder was. Het is de hele tijd ‘schatje dit’, ‘schatje dat’, ‘ik hou zo van je’. Dat deden wij niet.’
Wanneer heeft u voor het laatst ‘ik hou van je’ gezegd?
‘Nou ik ben daar door hen dus ook mee begonnen. Niet zo vaak als zij hoor.’ Lacht. ‘Godzijdank. Maar het heeft ook iets goeds. Ik weet niet hoe lang ik er nog zal zijn.’
Bent u veel met de dood bezig?
‘Je wordt er veel mee geconfronteerd hier. Ze vallen met bosjes om. Deze week was Max Werner, de drummer van Kayak, aan de beurt. Ik merk dat ik, ook in praktische zin, er nieuwsgierig naar ben. Ik wil bijvoorbeeld weten hoe iemand wordt opgebaard en hoe de rouwadvertentie eruit zal zien. Vervolgens ga ik dan nadenken over hoe ik dat zelf zou doen: opgebaard in het grand café of hoppakee dicht die kist.’
Bent u bang voor de dood?
‘Nee, helemaal niet zelfs. Ik heb ook een hele strenge euthanasieverklaring getekend. Ik wil niet in zo’n gesloten inrichting geef me dan maar die ene pil. Middel X ja.’
Wat stelt u zich voor van wat er na de dood zal zijn?
‘Ik geloof in reïncarnatie, maar ik hoef niet terug. Het was al leuk genoeg hier op aarde. Het is goed zo. Ik heb geen zin in nog zo’n ronde vol zenuwachtige toestanden van verliefdheid en verdriet.’ Stilte ‘Als ik kom dan in de vorm van een hele grote angorakat.’
