Naborrelen met Jimmy Dijk
Door Eveline van Gils.
Jimmy Dijk: ‘Ik hoor vaak dat ik te aanvallend ben, te pittig, te fel en te veroordelend.’
Van de 25 zetels die de SP in 2006 haalde, zijn er nog maar 5 over. Toch gloort er hoop aan de socialistische horizon. En die hoop heet Jimmy Dijk. De ‘straatvechter’ uit Groningen werd dinsdag unaniem tot fractievoorzitter verkozen.
Zijn CV leest als de natte droom van iedere socialist. Jimmy groeide op in Noord-Groningen in een arbeidersgezin boven de gasbel. Op zijn 19e werd hij aangestoken met het rode virus toen hij als jongerenwerker veel SP’ers tegenkwam in zijn buurt die goed werk verrichtten. Hij studeerde sociologie, maar werkte naast zijn studie jarenlang in een kartonfabriek. In 2010 belandde hij in de Groningse gemeenteraad, om dit voorjaar naar de Tweede Kamer te verhuizen.
De 38-jarige Jimmy Dijk is de vierde SP-leider die de neerwaartse lijn moet zien te keren. In Op1 vertelde hij woensdag dat hij snoeihard oppositie gaat voeren. ‘Ik wil alle mensen terug, die de afgelopen jaren niet meer op ons hebben gestemd.’
Zijn eerste week als leider telt meer interviews dan dagen, maar van zelfmedelijden is geen sprake. ‘Het is een grote eer om volksvertegenwoordiger te zijn. Ik had ook de rest van mijn leven in een kartonfabriek kunnen werken’, vertelt hij dit weekend wanneer ik hem spreek. ‘We moeten niet zo zeuren.’
Wat bedoel je daarmee?
‘Toen ik in een kartonfabriek werkte, draaide ik nachtdiensten, ochtenddiensten en ploegendiensten. Dat is een stuk zwaarder dan het werk in Den Haag.’
Dat klinkt streng…
‘Toch is het zo. Mijn vader is mijn grote voorbeeld. Hij heeft altijd meerdere banen gehad zodat hij ons kon onderhouden. Hij was niet alleen timmerman en vrachtwagenchauffeur, maar werkte ook in een bejaardentehuis en de Coca-Cola-fabriek. Dankzij hem konden wij uiteindelijk allemaal studeren. Daar ben ik erg trots op.’
Ik las dat jouw vader aanvankelijk niet naar je installatie als kamerlid wilde komen?
‘Dat klopt. Hij was bang dat Den Haag geen plek was voor mensen zoals hij. Toen ik dat hoorde, was ik echt even van slag. Den Haag hoort juist een plek te zijn voor de werkende klasse. Zij merken het meest van de beslissingen die daar worden genomen. Of het nou gaat om de energieprijs of het eigen risico. Ik wil ervoor strijden dat mensen zoals hij zich thuis voelen in de politiek.’
Voel jij je thuis in de politiek?
‘Ik heb nooit grote politieke ambities gehad, maar bij de SP voel ik me thuis. Wij zijn veel onder de mensen, daar hou ik van. Ik heb weinig op met politiek geneuzel, ik vind vergaderen bijvoorbeeld vreselijk. Ik weet dat het erbij hoort, maar het duurt allemaal zó ontzettend lang.’
Je klinkt als de ideale SP’er. Is er iets wat jou een slechte socialist maakt?
‘Ik heb zo mijn zwaktes. Ik hou niet zo van dat hele dogmatische. Ik ben bijvoorbeeld groot Feyenoord-fan en heb een keer zo’n clubshirt gekocht online. Vervolgens ben ik maandenlang gespamd met Adidasadvertenties en daar blijk ik nogal vatbaar voor. Conclusie is dat er nu 20 paar Adidas-sneakers in mijn kast liggen.’
Uit wat voor nest kom jij?
‘Uit een echt rood nest. Een gezin van werkende mensen. We waren niet arm, maar we hadden het ook niet breed. Mijn vader komt uit Rotterdam en mijn moeder uit Bordeaux. Twee grote havensteden. Ze hebben elkaar op het strand in Frankrijk ontmoet. Anderhalf jaar later heeft mijn vader haar meegenomen naar Nederland waar ze via Dordrecht in Noord-Groningen beland. Hij heeft keihard gewerkt zodat zij een opleiding tot lerares Frans kon volgen en dat is gelukt. Uiteindelijk is ze zelfs vertaler geworden.’
Lijk je op je ouders?
‘Mijn directheid heb ik van mijn vader, een echte Rotterdamse onelinermachine. Van mijn moeder heb ik haar Zuid-Franse temperament geërfd.’
Waaraan merk je dat bij jou?
‘Ik ben één brok ongeduld en energie. In de politiek zijn er mensen die mij een opgewonden standje vinden. Ik hoor vaak dat ik te aanvallend ben, te pittig, te fel, te veroordelend.’
Zit dat je wel eens in de weg?
‘Ik vind het niet erg, daar spreekt ook een bepaalde gedrevenheid uit, maar onbeschoft wil ik niet zijn. Ik vind het soms moeilijk om de rust te bewaren. Ik heb me in de gemeenteraad bijvoorbeeld hard gemaakt voor betere woningen. Om dat voor elkaar te krijgen, moet je mensen organiseren en dat…’ Jimmy zucht, ‘kost tijd. Daar kan ik heel ongeduldig van worden.’
Hoe ziet dat eruit?
‘Ik ben vrij direct. Als mensen zich niet aan de afspraak houden, ben ik stevig.’
Wat zullen mensen die jou niet mogen nog meer over jou zeggen?
‘Dat ik een drama ben met administratie. Ik kan nauwelijks mijn eigen agenda bijhouden. Maar dat is allemaal werkgerelateerd. Privé kan ik eigenlijk met iedereen overweg.’
Hoe komt dat denk je?
‘Misschien doordat er al zoveel ellende, gedoe en conflict op mijn werk is, dat ik daarnaast graag de vrede bewaar. Dat deden mijn ouders vroeger ook. Ze waren piepjong toen ze elkaar leerden kennen, 18 en 20. Op haar 19e kregen beviel mijn moeder van mijn zus en op mijn 8ste zijn ze uit elkaar gegaan. Ondanks alle spanningen hebben ze er alles aan gedaan om ervoor te zorgen dat wij geen last hadden van de scheiding.’
En is dat gelukt?
‘Ja. We zijn een hecht gezin gebleven. De band onderling met mijn broers en zus was ijzersterk. We hadden zelfs een soort een systeem van sociale zekerheid onderling. Dat ontstond toen mijn zus al werkte en ik en mijn broers nog studeerden. Zij had een vol salaris en wij een matig betaald bijbaantje. Toen ik en mijn broers een keer uit wilden in Groningen bleken we alle drie blut. Gezamenlijk konden we nog net 50 euro pinnen. Toen hebben we mijn zus gebeld. Ze moest keihard lachen en heeft toen 100 euro overgemaakt zodat wij op stap konden. Dat systeem hebben we er, over en weer, in gehouden.’
Spreek je ze nu nog veel?
‘Mijn broers wel. Mijn zus…’, hij laat een stilte vallen, ‘is overleden.’
Waaraan?
‘Aan kanker. Ja, dat was heel heftig.’
Wanneer?
‘Zo’n 6 jaar geleden. Ze was de oudste van ons. Ze had een gezin. Twee kindjes. Het gaat nu op zich wel weer. Ik ben vooral apetrots op hoe mijn zwager, nichtje en neefje het doen.’
Wat voor invloed heeft haar overlijden op je gehad?
‘Door haar realiseer ik me dat niets vanzelfsprekend is. Dat er een grote pechfactor in het leven zit. Ook heb ik door haar van dichtbij ervaren dat goede zorg, op de grote momenten van het leven, heel belangrijk is. Die ervaring was mijn politieke drijfveer toen ik het afgelopen half jaar woordvoerder zorg was. ‘
Wat had je zus van je nieuwe baan gevonden?
‘Ze zou apetrots zijn geweest. Dat is de rest ook trouwens. Al zijn ze ook verbaasd.’
Waarom?
‘Ik denk dat niemand dit had verwacht. Als je me 15 jaar geleden had verteld, dat ik nu fractieleider zou zijn, had ik je keihard uitgelachen. Er zit geen grammetje politieke correctheid in mij. Dat heb ik als klein kind ook nooit gehad. Ik was altijd al heel recalcitrant. Ik heb grote delen van de middelbare school op de gang doorgebracht.’
Waarom werd je eruit gestuurd?
‘Ik was niet onbeschoft, maar wel heel erg aanwezig. Ik verstoorde altijd de les. Er waren 1001 dingen belangrijker dan mijn schoolboeken.’
Wat dan bijvoorbeeld?
‘Meisjes, die vond ik een stuk interessanter. Ik had heel veel vriendinnetjes vroeger. Maar ook kletsen, grappen uithalen en voetballen. Ik denk dat veel jonge mensen dat hebben. Misschien moeten we ons afvragen of het wel verstandig is om pubers de hele dag op een stoel te zetten. Pas rond mijn 18e ben ik boeken gaan lezen. Toen is het zaadje gepland.’
Wat las je?
‘Wat heel veel indruk maakte, is De Graanrepubliek van Frank Westerman. Dat gaat over Noordoost-Groningen, de graanschuur van Nederland waar ook strokarton werd geproduceerd. De omstandigheden van de arbeiders waren erbarmelijk, tot de vakbonden en de socialistische partijen het voortouw namen en de leefomstandigheden gigantisch verbeterden. Wie me trouwens ook nog steeds inspireert is Batman.’
Batman?
‘Ja hij is mijn guilty pleasure. Batman is de ultieme antiheld. Ik heb in de gemeenteraad ontzettend vaak Batman-quotes gebruikt zonder dat mensen het doorhadden.’
Bijvoorbeeld?
‘In de eerste Batman met Christian Bale, zegt hij: ’It’s not who you are underneath, but what you do that defines you.’ Dat heb ik een keer letterlijk vertaald tegen een PvdA-wethouder. ‘Het gaat er niet om dat je zegt wat je graag wil, maar dat je doet wat je graag wil.’
En dat gebeurt in de politiek te weinig?
‘Kijk naar de PVV. Zogenaamd zouden zij van alles sociaals gaan regelen in Nederland, maar ze duiken nu al in bed met de VVD. De PVV is drukker met het verdelen van de samenleving dan het herverdelen van de welvaart.’
Je hebt kritiek op Wilders die de samenleving verdeelt, maar doe jij niet hetzelfde door de ‘werkende klasse’ zo tegenover de zogenaamde ‘graaiende klasse’ te zetten?
‘Ik vind polariseren tussen klassen geen enkel probleem. Als jij miljonair bent en je ziet dat mensen met honger naar bed gaan, dan moet je achter je oren krabben. Ik heb geen hekel aan miljonairs, maar 1 miljoen euro verdien je niet, dat eigen je toe. In zo’n samenleving wil ik niet leven. Als mensen dat polariserend vinden, mag dat. Het is nou eenmaal een tegenstelling.’
Hoe ga je in je privéleven met dit soort tegenstellingen om?
‘De meeste mensen in mijn directe omgeving stemden al SP voor ik lid werd. Mijn vader heeft ooit PvdA gestemd, maar dat was voordat de SP bestond. Ik moet wel zeggen dat ik nu ik zo actief ben, de SP wel helemaal het huis in heb gesleept.’
En je vriendin?
‘Zeker. Sterker nog: we hebben elkaar leren kennen bij de partij. Ik stond echt in de fik toen ik haar voor het eerst zag. Ik was in één keer verkocht. Ik weet nog precies waar ik zat, toen ze binnen kwam. Vervolgens hebben we veel te lang met elkaar gescharreld, dat was mijn schuld. Inmiddels zijn we 10 jaar bij elkaar.’
Waarom had je tijd nodig?
‘Ik werkte toen heel veel in een eetcafé. Alleen maandagochtend was ik vrij, maar dat is nou niet bepaald een romantisch moment om te daten. Uiteindelijk is het aangegaan toen we samen in de gemeenteraad zaten.’
Jullie zaten samen in de gemeenteraad?
‘Ja. In 2014 had onze afdeling Groningen in al haar wijsheid besloten dat ik lijsttrekker moest worden, en dat mijn vriendin nummer twee.’
Hoe vond je het om zo samen te werken?
‘Fantastisch. Het ging heel goed, maar zo intensief samenwerken met je vriendin, moet je geen 100 jaar doen. Gelukkig vond zij het werk niet leuk en is ze iets anders gaan doen. We zien elkaar nu minder, maar de zondag hou ik voor haar vrij. Wel probeer ik altijd ergens af te spreken waar een tv-scherm hangt, zodat ik met een schuin oog stiekem voetbal kan gluren.’
Hoeveel vertrouwen heb jij erin dat Nederland ooit in jouw ideale SP-walhalla zal veranderen?
‘Als ik geen hoop had, was ik er niet aan begonnen. De mensen die nu PVV of NSC hebben gestemd, willen uiteindelijk een socialer Nederland. Ik weet dat er duizenden, zo niet miljoenen mensen rondlopen die iedere dag op hun werk, op school en in de buurt het beste van maken. Zij willen niet in een land met armoede leven.’
Kijk hier de uitzending met Jimmy Dijk terug.
