Naborrelen met David de Vos
‘Het wordt tijd dat wij christenen tegen een stootje kunnen.’
Een uitpuilende sporthal met honderdduizenden zingende gelovigen, één zieke en één evangelist die biddend het wonder van God moet verrichten. Welkom in de wereld van genezingsdiensten. Welkom in de voormalige wereld van David de Vos.
Gelovigen met kanker, reuma of MS gaan vaak jarenlang van de ene naar de andere genezingsdienst in de hoop op wonder. David de Vos is een van die evangelisten die op het podium voor hun genezing bad. Honderdduizenden mensen bezochten zijn diensten, tot hij plotseling in een depressie belandde. Ziek thuis begon hij te twijfelen aan de oprechtheid van zijn werk. Een besef dat zijn wereldbeeld voorgoed deed kantelen.
Samen met Gordon-biograaf Marcel Langedijk bundelde hij zijn bezwaren. In hun boek Rauw rekenen ze genadeloos af met de giftige schaduwzijde van de radicale kerk. Een haast sektarische wereld vol verborgen manipulatie en verheven leiders die beweren directe boodschappen vanuit de hemel te ontvangen. Leiders die zich heilig voordoen, maar ondertussen roddelen, liegen, opscheppen en zelfs porno kijken. ‘Het zijn net mensen’, aldus De Vos.
Op de achterflap laat hij er geen gras over groeien. Rauw is HET MEEST GEDURFDE EN ONGEFILTERDE BOEK UIT DE CHRISTELIJKE SCENE DAT JE GAAT LEZEN. Zijn openlijke kritiek maakt hem niet bepaald populair in de kerkelijke wereld. ‘Ik krijg de volle evangelische strontkar over me heen’, vertelt hij. Zo is De Vos niet meer welkom in megakerk Doorbrekers waar hij dit paasweekend een conferentie zou houden.
Optreden of geen optreden: aan zendingsdrang heeft De Vos niets ingeleverd. Een blik op zijn website bewijst dat de podiumloze evangelist inmiddels een nieuw podium heeft gevonden. Naast zijn boek kan je op www.daviddevos.nl terecht voor een masterclass ‘spreken vanuit je hart’, een onlinecursus ‘zelfliefde’ en een 3-daags ‘leef’-evenement.
Na een week vol commotie oogt De Vos lichtvermoeid in zijn kantoor onder een lichtgrijs systeemplafond. Achter hem hangt een metersbreed schilderij van Jezus die over water loopt, met Petrus die er wat ongemakkelijk naast staat. Het schilderij is een erfstuk van evangelist Jan Zijlstra, een goede vriend die tijdens corona overleed.
De coronatijd was voor De Vos het eerste breekpunt met zijn gemeenschap. ‘Er is door de kerk veel wantrouwen gezaaid.’ Binnen de evangelische kringen was het verzet tegen het vaccin groot. Zijn schoonvader, omstreden evangelist Jaap Dieleman, vergeleek de pandemie zelfs met de Holocaust en liet op honderdduizenden adressen een krant vol complotideeën bezorgen.
In Rauw is De Vos kritisch op de vele ‘alwetende’ leiders die zijn kerk kent. Niet iedereen is daar blij mee. Volgens voormalige vriend, DoorBrekers-voorganger Peter Paauwe, zou hij met het boek alleen maar verdeeldheid in de Christelijke gemeenschap willen zaaien.
Begrijp je die kritiek?
‘Nog voor Peter Paauwe ook maar één letter had gelezen, besloot hij de hele media tegen mij op te jagen. Dat was een klap in mijn gezicht en er klopt niets van. Ik wil de kerk juist helpen om eerlijker te worden. Ik ben God, Jezus en het geloof niet kwijt, ik ben alleen kritisch op de vorm waarin het gebracht wordt.’
En met ‘vorm’ bedoel je genezingsdiensten?
‘Ik bedoel een kerk waarin één alwetende leider wordt aanbeden. Als iemand op het podium vertelt wat God tegen hem zegt, durf je daar als volgeling niet aan te twijfelen. Er zit veel verborgen manipulatie in genezingsdiensten. Ik heb met eigen ogen onverklaarbare dingen zien gebeuren tijdens genezingsdiensten, maar het grote aandeel van psychologische invloeden wordt ontkend. De setting, de muziek, de lichten en het gebedsmoment veroorzaken een sfeer waardoor je al snel een wonder ervaart. Je moet ook wel als evangelist; de druk om te genezen is gigantisch.’
Wat gebeurt er als het niet lukt?
‘Je wilt geen genezingsdienst zonder genezing, dan is iedereen teleurgesteld. Als het niet lukt, denk je dat het aan jezelf ligt. Ik heb in Afrika wel eens gebeden voor iemand die niet kon lopen, toen hij daarna alsnog in elkaar zakte, was de vernedering groot. Ik wilde aan mezelf bewijzen dat ik een wonder kon laten gebeuren, maar God is geen bol.com die levert wat jij bestelt.’
Stelde je je dat vroeger wel zo voor?
‘Vooral in mijn tienerjaren was ik behoorlijk radicaal. Als God aan het werk is moest het lukken, vond ik. Ik had geen ruimte voor andersdenkenden. Ik vond dat iedereen moest branden voor Jezus. ‘De Heer weet wat je geeft, maar ook wat je overhoudt’, zei ik dan terwijl ik goed wist wat voor druk ik daarmee op anderen legde. Toch was niet alles slecht. Genoeg mensen hebben iets aan mijn gebed gehad.’
Is het voor die mensen verdrietig dat je de oprechtheid van genezingsdiensten nu in twijfel trekt?
‘Ik gooi de handdoek niet in de ring hè? Ik zal niet stoppen met bidden voor zieken, maar ben voorzichtiger met wat ik beloof. Niet iedereen kan genezen. Mensen raken teleurgesteld als een kerk niet waarmaakt wat ze belooft. Daar waar alleen aandacht is voor wonderen en geen reflectie op de worstelingen, gaat het mis. Ik zou willen dat er meer ruimte was voor menselijkheid in de kerk.’
Is er wel behoefte aan menselijkheid in geloof waar het juist om goddelijkheid draait?
‘Zeker. God werd juist ook mens om te laten zien wat hij in onze schoenen zou doen. Daarom geef ik nu ook toe dat ik wel eens porno heb gekeken. Het is goed als leiders hun imperfecties delen. Ik vond het steeds moeilijker om te zien hoe hypocriet sommige kerkleiders waren. Naar buiten toe zijn ze de vroomheid zelve, maar onderling scheppen ze op over hoe groot hun kerk is.’
Er klinkt vaker kritiek op het soort evangelisch-charismatische gemeenschappen waar jij het over hebt. Zo bleek dat welvaartsevangelist Tom de Wal zijn aanhangers financieel uitknijpt. Wat maakt dat het in deze groepen zo vaak misgaat?
‘Dat komt doordat de radicale kerk emotionele problemen vermengt met theologische overtuigingen en maatschappelijke kwesties. Als je geen inzicht hebt in je eigen roekeloze gedrag en al je emoties toeschrijft aan God, ligt boosheid op de buitenwereld op de loer. Als je je dan ook nog eens omringt met mensen die op alles ‘halleluja’ roepen, gaat het snel mis. Alles wat van buiten komt, is dan al snel een vrijheidsbeperking.’
Je zei in een eerder interview ‘daar alleen nog maar met uitroeptekens wordt gesproken, wordt het gevaarlijk’ maar op jouw website zie ik ook heel veel hoofdletters en uitroeptekens waarmee je jouw levenslessen, cursussen en evenementen aan de man te brengt…
‘Ik blijf een evangelist die mensen met de liefde van God wil beroeren, maar het grote verschil met vroeger is dat ik niet meer doe alsof ik alles weet. Ik erken dat ik menselijk ben en twijfels heb.’
Is de zekerheid van geloven niet ergens ook prettiger dan opeens overal aan moeten twijfelen?
‘Ik had hiervoor ook twijfels, maar die onderdrukte ik. Pas toen ik richting de 40 kroop, durfde ik me af te vragen of wat we deden wel goed was. Dat toegeven was het allermoeilijkste. Ik werd depressief en had geen idee hoe ik ooit weer beter zou worden. Van de kerk moest ik vooral blijven bidden, maar ik had méér hulp nodig. Door een psycholoog merkte ik wat voor gigantisch verschil meditatie, therapie en ademhalingsoefeningen konden maken. Ik kwam tot zelfinzichten die ik binnen de kerk nooit zou hebben gekregen.’
Wat voor inzichten waren dat?
‘Dat mijn wonden in mijn jeugd zijn ontstaan. Ik moest als kind ongezond snel zorg dragen voor de mensen om me heen. Ik was iedereens pilaar.’
Hoe is dat inzicht in je familie ontvangen?
‘Vlak voor het boek uitkwam, heb ik een goed gesprek met mijn ouders gehad. Ik vind het knap dat ze ondanks hun leeftijd, bereid zijn om kritisch naar zichzelf te kijken. Al is het boek soms best pijnlijk voor ze. Vooral het stuk over mijn zusje die op jongere leeftijd een andere weg insloeg. De spanningen die dat thuis opleverde zijn door iedereen anders beleefd. Mijn boek geeft haar erkenning, maar voor mijn ouders is dat denk ik lastiger.’
Wat vond je schoonvader van het boek?
‘Met hem heb ik alleen voordat het boek uitkwam gesproken. We agree to disagree. Hij gaat uit van mijn goede intenties. Ik hoop echt dat de kerk door mijn boek in gesprek gaat, dat ze er samen en gezonde plek van kunnen maken. Zelfinzicht is de oplossing is voor bijna alle problemen in de kerk.’
Was het achteraf gezien niet beter geweest om zelf over je bedenkingen met de kerk in gesprek te gaan in plaats van ze op te laten tekenen door een biograaf?
‘Ik had geen vooropgezet plan of doel met dit boek om de kerkelijke wereld op te schudden. Ik wilde gewoon dat wat ik geleerd had in een verhaal gieten. Wat ik vertel, is ook niet nieuw. Er staat een evangelische aardverschuiving te gebeuren, dat merk ik aan alle reacties op mijn boek. Ik hoop dat de kerk van het eerlijke verhaal de kans krijgt om te overleven. Sommige mensen vinden dat ik de knuppel iets te hard in het hoenderhok heb gegooid, maar het is tijd dat wij christenen tegen een stootje kunnen.’
Laat stilte vallen. ‘Ik zou willen dat mensen onthouden dat de David die dit boek schrijft dezelfde David is die ze jarenlang op het podium hebben gezien.
In hoeverre is dat ook zo? De David van nu is zeer kritisch op de David van toen?
‘Ik denk dat de David van 5 jaar geleden hunkerde naar de David van nu. Ik had toen alleen nog niet de kracht om dat aan mezelf toe te geven. Met dit boek wil ik een brug slaan naar al die andere kerkverlaters die zich niet gezien of gehoord hebben gevoeld, maar het is ook een brug naar de seculiere wereld die ons maar een stelletje gekkies vindt.’
Bevestig je dat beeld niet met dit boek?
‘Nee want ik laat juist zien dat we aan onszelf werken. Ik ben geen klokkenluider die de vuile was buiten zet, ik wil alleen de schaduwkant van de bruid in het licht zetten. Dat is alles.’
Kijk hier de uitzending met David de Vos terug.
