“Een onverstandige zet van Dilan Yesilgöz”
Op het moment dat het formeren kan beginnen, maakt de VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz een terugtrekkende beweging. Welke invloed heeft dat op het vormen van een coalitie? In Op1 bespreken we het met voormalig minister Gerd Leers, VVD-leden Ton Elias en Paul Slettenhaar, JOVD-voorzitter Mauk Bresser, politiek verslaggevers Thomas van Groningen en Xander van der Wulp én BBB-campagneleider Henk Vermeer, met wie we ook terugblikken op zijn campagne. Is hij tevreden?
Op het moment dat het formeren kan beginnen, maakt de VVD een terugtrekkende beweging. “De VVD wil, zoals ik het bekijk, een beetje achterover leunen”, duidt Xander van der Wulp Yesilgöz’ keuze. “Formatie is ook strategie. Bij de VVD denken ze strategisch. Dat heeft het risico dat mensen in het land het een flauw politiek spelletje vinden.”
Het zijn strategische stappen, bevestigt Gerd Leers. De voormalig minister Immigratie, Integratie en Asiel in kabinet Rutte-I noemt het een ‘slimme move’. “Het is hetzelfde als in 2010 met Wilders gebeurde.” De tijd dat Leers de ministerfunctie bekleedde in coalitie met de PVV als gedoogpartner. “Hij hield in die positie de coalitie in greep. Dat doet zij nu ook.”
Daarmee legt ze niet alleen druk op Wilders. Van der Wulp ziet dat hiermee ook de druk op Pieter Omtzigt toeneemt. “Hij is degene die voor de verkiezingen al zei dat gedogen hem wel wat leek.”
‘Onverstandige zet’
Dilan Yesilgöz wil dus niet in een kabinet. Haar partij blijft in de Tweede Kamer. En wil – als het lukt – best gedogen. Een onverstandige zet, vindt voormalig VVD-Kamerlid Ton Elias. “We zijn nog niet eens begonnen met de formatie. Laat die verkenner nou eerst zijn werk doen en ga dan dingen vinden.” Elias, die tussen 2008 en 2017 Kamerlid was van de VVD, had niet verwacht dat Yesilgöz dit zou doen voordat het gesprek met de Kamervoorzitter en de lijsttrekkers zou plaatsvinden.
“Het zijn de kiezers van de VVD die voor een groot deel naar Wilders zijn gegaan. Die willen dus iets met Wilders. Ik vind niet dat je je kiezers zo gemakkelijk voorbij kan lopen. En als het over verantwoordelijkheid gaat. De drie nieuwe partijen hebben weinig bestuurlijke ervaring en de VVD wel.”
‘Puur vanuit machtsdenken’
Aan de verkiezingsuitslag moet recht gedaan worden, maar wel op de inhoud. Dat stelt Gerd Leers. BBB-campagneleider Henk Vermeer deelt Leers’ mening. “De VVD zegt de hele campagne ‘ik sta aan jouw kant’. Nu zijn de verkiezingen geweest en zegt ze: ‘ik sta aan onze kant en dat is de VVD'”, reageert Henk Vermeer op de terugtrekkende beweging van Yesilgöz.
De strategie van de VVD heeft een risico, ziet Xander van der Wulp. “Ze zijn vrij eendimensionaal te werk gegaan. Met als gevolg dat het fout ging in de peilingen. Die eendimensionale strategie zetten ze door. Dat heeft ook wel risico’s voor het hele proces van formeren. Ook dat proces ligt onder druk, na wat er vorig jaar is gebeurd met de formatie die een jaar duurde. Mensen hebben niet meer zin in zo’n lange politieke vraagstuk.”
Vermeer ziet dat er bij de VVD niks veranderd is. “Er is een leiderschapswissel geweest. Verder verandert er niks dus. Dit is puur vanuit machtsdenken.”
