Rusland raakt steeds meer in de greep van China
De Chinese president Xi Jinping is op bezoek in Moskou met een vredesplan voor Oekraïne en om de vriendschapsbanden te bevestigen. We bespreken het met voormalig Chinacorrespondent Eva Rammeloo en Ruslandcorrespondent Iris de Graaf. En hoe is het voor hen om te werken in een land waar kritische journalisten het werk lastig wordt gemaakt?
De oorlog die Rusland voert in Oekraïne, begint steeds meer te lijken op een proxy oorlog – een indirecte oorlog tussen Rusland en het Westen. De verhoudingen op het wereldtoneel worden op scherp gezet door het bezoek van de Chinese president Xi Jinping aan zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin.
“China wil even heel duidelijk neerzetten dat China nu toch wel een stuk machtiger is dan Rusland”, vertelt Eva Rammeloo. “Vanuit de historie is de Sovjet-Unie voor China een groot voorbeeld. De grote broer. Het systeem van de Volksrepubliek China is ingericht op het systeem van de Sovjet-Unie.”
12-puntenplan
Met het 12-puntenplan wil Xi Jinping de vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne hervatten, terwijl China het conflict geen oorlog noemt. Hartstikke tegenstrijdig, vindt Rammeloo. “China balanceert. De invasie van Oekraïne zouden ze eigenlijk moeten veroordelen, want de integriteit van een grondgebied, het niet inmengingsprincipe, is het centrale principe van het Chinese buitenlandbeleid. Je bemoeit je niet met een ander land. Laat staan grenzen overschrijden.”
Door de vriendschap met Poetin zit China er wel met de oorlog in de maag. “Als ze het niet veroordelen, moeten ze er iets tegenin brengen. Daarom ook het 12-puntenplan, wat eigenlijk niet echt een plan is. Het is meer een opsomming van principes. Daarmee willen ze aan het Westen laten zien dat ze ook vrede willen.”
Politieke en economische afspraken
De twee wereldleiders maken bij het driedaagse staatbezoek politieke en economische afspraken. “Het partnerschap wordt verdiept en verbreed”, vertelt de voormalig Chinacorrespondent. “De economische afspraken die zijn gemaakt, zijn misschien wel het belangrijkste. Rusland gaat een hoop energie exporteren naar China, want wij willen het niet meer hebben.” Volgens Rammeloo wordt Rusland hierdoor nog afhankelijker van China.
Russische afhankelijkheid
Die afhankelijkheid ziet Iris de Graaf al in de Russische winkels. De schappen worden steeds meer gevuld door Chinese producten. “Dat begon eigenlijk al in 2014. Toen legde het Westen al sancties op na de annexatie van de Krim. Toen begon in Rusland al een shift van Europese producten naar Aziatische en vooral Chinese producten.”
Sinds Rusland Oekraïne binnenviel is het aantal Chinese producten in de Russische winkels enorm toegenomen. “Je ziet Chinese telefoons, auto’s, producten en kleding. Westerse winkels zijn allemaal weg. Je ziet dat Rusland alles probeert te vervangen door Chinese merken en dat zorgt voor een absolute afhankelijkheid van China.” Daarnaast vindt Rusland in China een nieuwe afzetmarkt voor gas en olie. “De hele focus is volledig gericht op China. Dat zorgt voor een absolute afhankelijkheid.”
Paranoia van werken in Rusland
Op jonge leeftijd werd Iris de Graaf al gefascineerd door Rusland. De verhalen van haar Russische oma maakte grote indruk. Tijdens de studie Slavistiek en Ruslandkunde leerde De Graaf de taal kennen en in 2012 verhuisde ze erheen om te studeren en te werken. Ze leerde het land op mooie manier kennen. Maar dat veranderde in 2014.
Sinds Russische inval wordt het werken voor de correspondent steeds moeilijker. “Ik pas heel erg op.” En dat moet continu. “Bijvoorbeeld door rood lopen. Dat kan gelijk een administratieve overtreding zijn. Bij twee word je het land uitgezet. Dus je houdt je heel braaf aan alle regels.”
De Graaf wordt er zelfs een beetje paranoia van. “Vorige week klopte er iemand opeens keihard op de deur. Echt dreigend bonzen. Door het kijkgaatje zag ik een man in uniform en een klipbord met papieren. Mijn hart zakte direct in mijn schoenen. Ik vroeg zijn legitimatie en wat hij kwam doen.” Het bleek erg mee te vallen. “Hij kwam maar mijn gasmeter meten. Zulke dingen laten wel zien hoeveel stress je kan krijgen.”
