Naborrelen met Maurice de Hond
Door Eveline van Gils
Misschien is 2023 wel het jaar van de ontcancelling. De ene na de andere afgeschreven bekendheid steekt het hoofd weer boven het maaiveld. Zo ook Maurice de Hond. Na 2021 leken zijn televisiedagen geteld. Dat begon met zijn omstreden uitspraken rondom corona, maar de genadeklap kwam april dat jaar, in de vorm van een podcast. In de Deventer Mediazaak maakt Annegriet Wietsma in zes kraakheldere afleveringen een einde aan zijn geloofwaardigheid. Ze laat zien hoe hij jarenlang succesvol de media bespeelde en zo het leven van de onschuldige ‘klusjesman’ tot een hel maakte. Wie deze podcast heeft beluisterd, kan bijna niet anders dan alles wat hij zegt in twijfel trekken.
Maurice de Hond mag dan wel omstreden zijn, in verkiezingstijd kan men niet om hem heen. Als godfather van de opiniepeiling zat hij ook dit keer weer het dichtst op de uitslag.
Zo gebeurde het dat Maurice de Hond deze verkiezingen, na twee jaar in het verdomhoekje, opeens weer op televisie verscheen. Ik ben benieuwd naar hoe hij deze hergeboorte zelf ervaart. Wanneer ik hem zaterdagochtend aan de lijn heb is hij ‘behoorlijk moe’, maar vooral ook behoorlijk tevreden met zijn eigen gelijk. ‘Dit klinkt een beetje arrogant, maar als ik Peter Kanne (opiniepeiler bij I&O Reserach) bij Khalid & Sophie zie, die dinsdagavond nog zegt dat het een nek-aan-nek race wordt, vind ik dat zo slap. De PVV was in één week 10 zetels gestegen, hoe kan je denken dat het daarbij blijft?’
Wat maakt dat jij de eindsprint van de PVV wél zag aankomen?
‘Dat komt deels door hoe ik peil, maar ook deels door mijn herkomst. Ik ben universitair geschoold, maar mijn vader heeft niet eens de lagere school afgemaakt. Hij moest zijn ouders helpen met de fruitkraam op het Waterlooplein. Na de oorlog werd hij leverancier van marktkooplieden en ik hielp hem daar vaak. Hoewel ik mijn leven lang meestal links heb gestemd, heb ik zo toch een open mind gehouden voor wat er nog meer is. In tegenstelling tot andere peilers. Die hebben toch iets over zich heen van ik ben hoogopgeleid, ik weet hoe het zit.’
Wel meer mensen zagen deze uitslag niet aankomen…
‘Dat komt doordat de media het gevoel geven dat links in de meerderheid is in dit land, terwijl het tegenovergestelde inmiddels waar is. Veel journalisten zitten zelf in bubbels, die kunnen zich niet voorstellen dat iemand überhaupt PVV zou willen stemmen. Ze etaleren hun eigen waardeoordelen te veel. Als hoofdredacteur van De Volkskrant zou ik bijvoorbeeld tegen Sander Schimmelpenninck zeggen dat hij de term domrechts niet meer mag gebruiken.’
Waarom? Dat mag toch in een column?
‘Als columnist moet je vrijheid krijgen, maar het zijn niet een paar rare types waar hij het over heeft. Het gaat om een hele grote groep mensen. Je mag een artikel met inhoudelijke bezwaren schrijven, maar door die diskwalificatie te gebruiken, zet je jezelf hoger dan de rest. Het meest symbolische vond ik De Volkskrant vorig weekend. Groots pakten ze uit met een foto’s van Yeşilgöz, Timmermans en Omtzigt. Kopstukken beginnen aan eindsprint, stond er. Wilders zat er niet tussen. Vier dagen voordat hij die anderen op 12 zetels achterstand zette. Geloof je het? Daar moest ik zo hard om lachen. Ik zei al begin november dat Wilders groot zou worden.’
Maar je zei ook dat een groot deel van de kiezers pas op het laatste moment besloot op hem te stemmen. Weet jij eerder dan de mensen zelf op wie ze gaan stemmen?
Licht geïrriteerd: ‘Ja. Ik wist dat het moment Wilders op tv zou verschijnen een gamechanger zou worden. Daarvoor was hij nog nergens op tv met de VVD in debat geweest. Ik zei dinsdagavond nadat ik bij Op1 zat nog tegen wat mensen van jullie dat het me niet zou verbazen als de PVV heel dik zou winnen.’ Laat een stilte vallen: ‘Vraag maar na.’
Wat voorspel je dat er nu gaat gebeuren?
‘Hoe gek het ook klinkt: dit is de ultieme kans om de samenleving juist weer dichter bij elkaar te brengen. Dat voel ik in mijn hart. Wilders voelde zich altijd buitengesloten, zijn groep mocht nooit echt meedoen. In die fase deed hij ook verschrikkelijke uitspraken, als een kind dat negatieve aandacht wilde krijgen. Maar dat is nu anders. Hij is veruit de grootste, wat betekent dat hij van zijn kiezers een soort mandaat heeft gekregen om uit die negatieve frame te stappen. Om toenadering te zoeken naar het midden en zelfs naar links. Daarom is dit een laatste kans voor links om de polarisatie tegen te gaan.’
Neemt polarisatie niet juist toe met iemand zoals Wilders aan de macht?
‘Als links zich zelfs met deze uitslag afkeert van de PVV is zal dat de basis zijn van verdere polarisatie. Snap je wel wat je doet als je deze mensen negeert of diskwalificeert? Dan wordt deze groep niet alleen groter, maar ook bozer.’
Maar wat voor signaal geeft dat aan de Nederlanders die hij zelf uitsluit?
‘Je mag zijn kiezers niet verantwoordelijk houden voor uitspraken die hij lang geleden heeft gedaan. Geef hem nu ook een kans om te verbinden, dan voelt deze groep aanhangers zich gehoord. Gehoord voelen, is niet hetzelfde als gelijk geven, maar ook niet hetzelfde als negeren.’
Je bent zelf de afgelopen jaren in zekere zin ook uitgesloten. Beïnvloedt zoiets jouw stemgedrag?
‘Nou ik moet zeggen dat ik hoe D66 in 2005 is omgegaan met de uitslag van het Referendum en hoe de PvdA optrad in de regering tussen 2012-2017 afgeknapt ben op die linkse partijen. Na 2012 heb ik niet meer gestemd. Maar dit jaar wel.’
Op wie?
‘Ik heb dit jaar gestemd op iemand van de lijst van Nieuw Sociaal Contract. Iemand die ik goed ken en vertrouw.’
Hoe was het om deze verkiezingen weer voor van alles gevraagd te worden. Heb je die erkenning gemist?
‘Toen ik al in april 2020 meldde dat het virus zich via de lucht verspreidde, werd dit ontkend door het RIVM en de OMT-leden. Ik was daar fors door gefrustreerd omdat hierdoor onnodig mensen doodgingen. Iemand zei toen: ‘Eerst negeren ze je, dan ridiculiseren ze je en daarna zeggen ze dat ze het altijd al wisten’. En zo ging het ook, Maar het gekke is dat ik achter de schermen ondertussen nog steeds veel contact heb gehad met diverse politici en journalisten. Van hen krijg ik altijd hele positieve feedback op mijn analyses. Van links tot rechts: met regelmaat vragen ze me hoe ik iets inschat.’
Had je achteraf iets anders moeten doen?
‘Nou, als ik informatie en feiten heb, ben ik blijkbaar niet goed in het bedenken wat ik daar het beste mee kan doen. Hierdoor hebben mijn feiten niet altijd het gewenste effect. Iedereen zag Van Dissel als een soort God. Dan krijg je niet veel ruimte om daar iets tegenover te plaatsen. ‘
Is het niet ook logisch dat er op zo’n moment naar de wetenschappers wordt geluisterd?
‘Alsof die onfeilbaar zijn en ook niet bepaalde belangen hebben. Corona viel deels ook samen met die Deventer Mediazaak-podcast, die trouwens te gênant voor woorden is. Dat is gebruikt om mij, bij mijn optreden tijdens de coronaperiode weg te kunnen zetten. Dat gaf media een excuus om verder niet meer naar me te luisteren.’
Vind je het moeilijk wanneer er niet naar je geluisterd wordt?
‘Dat doet me heel weinig. Ik kreeg in die periode ontzettend veel mailtjes van mensen die me bedankten. Dat is mij meer waard dan een of ander kloteartikel over mij in de NRC.’
Kan jij goed je ongelijk toegeven?
‘Ja, heel goed. Ik heb in het begin van corona ontzettend bepleit dat mondkapjes ook buiten op moesten. Een paar maanden later heb ik aangegeven dat dit geen goede aanpak was. Ik ben altijd heel transparant. Als ik een andere mening ontwikkel, leg ik uit waarom. Ik heb geen dagelijks werk meer waardoor ik me ontzettend verdiep in statistiek en onderzoek. In tegenstelling tot andere journalisten die veel oppervlakkiger te werk gaan, zoals Maarten Keulemans. Hij is de ultieme vorm van iemand die inhoudelijk niet bepaald ferme dingen zegt, maar dan wel op het internet zich zeer denigrerend over mij uitlaat. ‘
Begrijp je dat mensen het vertrouwen in jou kwijt zijn?
‘Ik begrijp de mensen wel, maar de journalisten niet. Dat die klakkeloos het verhaal van de podcast hebben gevolgd, zonder zich er echt in te verdiepen, is kwalijk. Ik begrijp werkelijk niet dat geen enkele journalist bij me langs is gekomen om verhaal te halen. Ik bedoel, als het allemaal waar is wat daar wordt gezegd, dan zou ik een soort halve geobsedeerde idioot zijn.’
Misschien vinden ze dat je al vaak genoeg je verhaal hebt kunnen doen?
‘Sinds 2007 heb ik er bijna nooit meer iets over gezegd. Het grote verschil is dat er inmiddels een podcast en een film over zijn gemaakt waarin ik met de grond gelijk gemaakt ben. Dat is wat anders. Er wordt zoveel onzin daarin beweerd. Heb jij die podcast geluisterd?’
Ja.
‘Het is de grootste onzin. Ik kan een voorbeeld geven?’
Hoeft niet.
‘Het is maar één minuut.’
Heb je er vrede mee dat je daarin waarschijnlijk nooit je gelijk gaat halen?
‘Nou, ik vind het veel erger voor Ernest Louwes. Zelf heb ik er maar heel weinig last van.’
Hoe kan dat?
‘Ik krijg bijna alleen maar positieve reacties van mensen.’
Echt?
‘Op straat wel. Echt. Misschien op twitter niet altijd, maar dan denk ik wat een zielige mensen dat ze zich niet in de feiten verdiepen. Van een gemiddelde burger verwacht je dat, maar ik vind het van journalisten intellectuele luiheid. Ik zou het als journalist heel interessant vinden om je in mijn kern te verdiepen. Maar dat is blijkbaar geen onderwerp.’
Heeft de afgelopen periode je veranderd?
‘Nou. Ik ben wel een stuk minder optimistisch over de toekomst geworden doordat mensen op cruciale plekken in ons bestel zoveel steken laten vallen. Het polariseren van de samenleving is daarbij deels de verantwoordelijkheid van de media.’
Ben jij daar met je peilingen geen onderdeel van?
‘Nee. Ik doe maar een paar dingen. Ik heb wat cijfers en schrijf wat artikelen voor een beperkt publiek. Ik was de enige die in 2019 zei dat FVD de grootste zou worden. Ik heb in 2022 in de zomer al een artikel geschreven over de sterke opkomst van de BBB en ik heb Wilfred Genee op de ochtend van het SBS-debat een mail gestuurd waarin ik zei dat het debat dé gamechanger zou worden.’
Vind je het fijn om gelijk te krijgen?
‘Weet je, ik ben niet per se blij als ik mijn gelijk haal, want het voelt allemaal heel logisch. Alles wat er nu in de politiek gebeurt voelt logisch voor mij, maar als ik dan zo’n kop als die van de Volkskrant van vorige week zie, moet ik wel ontzettend lachen. Dan is het misschien best fijn om mijn gelijk te halen. Ik kijk met verbazing naar de mensen die het niet snappen, maar wel die pretentie hebben. Dan vind ik het wel leuk omdat ik weet dat ze gelogenstraft worden door de werkelijkheid.’
