EU kondigt olieboycot aan. Rob de Wijk: “Het is voor de bühne.”
Nederland zit zonder gas van het Russische Gazprom. En aan het einde van dit jaar stopt de EU met de invoer van vrijwel alle Russische olie. Alleen Tsjechië, Hongarije, en Slowakije mogen ondanks de olieboycot voor eigen gebruik nog olie importeren. In Op1 bespreken we met hoogleraar internationale betrekkingen Rob de Wijk en René Peters de gevolgen, en oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen was in het oorlogsgebied in de Donbas en vertelt vanuit Kiev wat hij daar aantrof.
Nederland zit sinds gister zonder gas van het Russische Gazprom. Gashandelaar GasTerra weigert in roebels voor de import van gas te betalen, dus het Russische staatsbedrijf draait de gaskraan dicht. Moet er nu gekeken worden naar Gronings gas? “Het is zeker een optie die snel inzetbaar is, maar daar zitten ook nadelen aan. Je verhoogt wel het risico op aardbevingen”, vertelt gas-expert bij TNO René Peters. “We hebben ook wat andere opties. We kunnen ook gas winnen uit kleine velden in de Noordzee.”
Stevig energie besparen
“Ik wil dat we heel erg stevig energie gaan besparen”, vertelt GroenLinks-Kamerlid Suzanne Kröger, die ook te gast was bij Op1. “Vanuit de Nederlandse sector is al heel vroeg gezegd dat de vijf miljard kuub gas die we importeren uit Rusland, je dat zou kunnen besparen. Dat zit in de industrie, bedrijfsleven en in een heleboel huishoudens. Dat gaat ook om mensen hun portemonnee, je kan mensen helpen met isoleren.” Maar kunnen we daar de winter mee doorkomen? “Al het gas dat we nu gebruiken, teer je in op de voorraden, en heb je alleen maar een groter probleem in de komende winter.”
Olieboycot
Aan het einde van dit jaar stopt de EU met de invoer van vrijwel alle Russische olie. Alleen Tsjechië, Hongarije, en Slowakije mogen voor eigen gebruik nog olie importeren. Volgens EC-voorzitter Ursula von der Leyen is het een belangrijke stap vooruit, maar daar denkt hoogleraar internationale betrekkingen Rob de Wijk anders over. “Ze proberen de oorlogsmachine te stoppen, maar dat doe je niet op deze manier. Want er zijn alternatieven genoeg. Hierdoor komt ook het dichtdraaien van de gaskraan dichterbij. Hij heeft ons echt in de tang. Ik heb tot nu toe geen deskundige gehoord die zegt dat hij (Poetin, red.) hierdoor keihard wordt geraakt.”
Volgens De Wijk voelt het goed om een boycot af te roepen, maar dwing je hiermee Poetin niet op de knieën. “Dat doe je veel meer met de sancties die nu zijn afgekondigd. Dit is een flinkdoenerij. Het is voor de bühne. Sancties werken als je heldere doelstellingen hebt, die zijn tegenwoordig niet meer helder. Het moet de ontvanger meer pijn doen dan de zender en dat begint nu omgekeerd te worden. Poetin heeft allerlei mogelijkheden om er onderuit te komen, om zijn olie elders te verkopen en hij kan ons chanteren met gas. Dus we hebben echt wel een probleem.”
Waarom wordt er wel voor deze sanctie gekozen? “We nemen wel vaker hele slechte besluiten”, concludeert De Wijk. “Dit is economische oorlogsvoering, dit heeft niks met sancties te maken. Het is nu gewoon economisch moddergooien. Dat betekent dus dat je tegenmaatregelen kan verwachten. Ik denk dat het dichtdraaien van de kraan naar GasTerra, dat dat daar een prachtig voorbeeld van is.”
Een vredesakkoord?
Oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen was in het oorlogsgebied in de Donbas. “Daar hoor je de oorlog in de verte. Je voelt de oorlog, want dan dreunt de grond. Je ziet af en toe mensen, maar het is zeer beperkt. Ze hebben ook geen elektriciteit.” Inmiddels hebben de Russen de helft van de stad Severodonetsk in handen. Rob de Wijk verwacht op korte termijn geen vredesakkoord. “Je kunt niks uitsluiten, maar waarschijnlijk komt er eerst een staakt-het-vuren. Het is de grote vraag wat er gaat gebeuren als Severodonetsk is gevallen en de provincie Loehansk in Russische handen is.”
Het is moeilijk te voorspellen wanneer dat gebeurt, maar dat de stad gaat vallen lijkt volgens de hoogleraar wel zeker. “Dan is het zeer de vraag wat de Russen en Zelensky willen. Je zou een scenario kunnen voorstellen waarbij beide partijen zeggen dat het mogelijk is om tot een staakt-het-vuren zou komen. Dat is dus niet een vredesakkoord. Dan geef je nog niks weg. Het zou me niks verbazen als dat zou gebeuren. Maar het hangt er helemaal vanaf hoe Rusland uit deze strijd komt. Als Rusland daar goed doorheen komt en zeggen dat ze meerdere dorpen kunnen pakken in de regio, gaan ze doorvechten. Maar als Zelensky zijn wapens krijgt, zou hij ook geen bereidheid hebben om te komen tot een staakt-het-vuren. Het moet echt een patstelling zijn tussen beide landen en dan heb je er een kans op. Dat kan vrij snel gebeuren.”
