Thomas van Groningen: “Het was door met de huidige coalitie, of nieuwe verkiezingen”

Sigrid Kaag maakte donderdag bekend dat ze bereid is om te onderhandelen met VVD, CDA en ChristenUnie. Dat betekent eindelijk een doorbraak in de formatie, na maanden van blokkades en onderling wantrouwen. Welke kwesties zou de nieuwe coalitie in ieder geval moeten aanpakken? Dat bespreken we vanavond met politiek duiders Thomas van Groningen en Marieke Smits, voorzitter van Bouwend Nederland Maxime Verhagen, locoburgemeester en VVD-wethouder in Rotterdam Vincent Karremans en wethouder in Barendrecht en kandidaat-voorzitter van de PvdA Reshma Roopram.

Huidige coalitie
Na maanden van praten, onderhandelen en dwarsliggen is de conclusie dat de huidige coalitie opnieuw met elkaar in onderhanding gaat. Dat zagen in eerste instantie veel mensen niet aankomen, ook Thomas van Groningen niet. “Nee, ik zag het niet aankomen. Ik moest nog wel even terugdenken aan de verkiezingsavond, toen iedereen eigenlijk gelijk zei dat de meest logische optie een doorstart van de huidige coaltie was. Zes maanden later komen we dan alsnog tot deze conclusie.”

Dit of nieuwe verkiezingen
Volgens de politiek verslaggever is het een behoorlijk proces geweest om toch weer bij de huidige coalitie uit te komen. “Er zijn de afgelopen maanden allerlei exotische varianten overwogen, maar uiteindelijk was het toch dit, of nieuwe verkiezingen. Toen kwamen ze toch hier uit.” Dan rest nog de vraag of deze conclusie de verdienste van Johan Remkes is, of is het toch meer een wanhoopsactie. Politiek verslaggever Marieke Smits: “Johan Remkes moest de tovenaar zijn die het zou gaan doen en heeft het uiteindelijk ook gedaan, maar ik denk vooral dat het komt omdat de laatste halte nieuwe verkiezingen waren. Dat was volgens mij het doemscenario waar niemand zin in had.”

Tegen de muur gedrukt
Tijdens de laatste onderhandelingen was het volgens Thomas van Groningen vooral D66 dat tegen de muur werd gedrukt. “Iedereen had het alleen nog maar over wat Kaag ging doen. Er in stappen ja of nee.” Uiteindelijk liet de partijleider van D66 iedereen tot het laatste moment in spanning. Van Groningen: “Ik vond het een spannende speech. Eerst dacht je dat ze het ging doen, toen toch niet, maar uiteindelijk dus toch wel.”

Zwaarder straffen
De huidige coalitie dus, maar wat schieten we daar in Nederland mee op en wat gaat er veranderen ten opzichte van de afgelopen vier jaren? De Rotterdamse wethouder en loco-burgemeester namens de VVD Vincent Karremans hoopt dat we in de toekomst zwaarder gaan straffen. “Weet je wat de boete is als je in de Rotterdamse haven drugsophaler bent? 95 euro en dan wordt je naar huis gestuurd. Die mensen staan er de volgende dag gewoon weer.”

Toch is het juist de partij van Karremans, de VVD, die de afgelopen jaren aan de macht is geweest. Waarom is hier niet eerder wat mee gedaan? “Ik kijk hiernaar als Rotterdamse wethouder, Rotterdam gaat echt gebukt onder drugscriminaliteit en grove liquidaties. Ik vind dat Haagse gedoe over wie wat ooit waar gedaan of gezegd heeft, niet zo interessant. Wat veel interessanter is, is wat dit kabinet daar nu aan gaat doen.”

Zorg en onderwijs
Aan de andere kant van de tafel zit kandidaat-voorzitter van de PvdA Reshma Roopram. Volgens de PvdA’er moet er niet zwaarder gestraft worden, maar moet er worden geinvesteerd in zorg en onderwijs. “Wij maken ons al langer zorgen over hoe het gaat in de zorg, in de breedste zin van het woord. Corona is net achter de rug en dat heeft echt een enorme nasleep.” Die nasleep zie je volgens Roopram juist weer terug in bijvoorbeeld het onderwijs. “De scholen zijn weer open, maar er zijn heel veel jongeren en kinderen die psychische hulp nodig hebben.”

Structurele problemen
Volgen Roopram duurt het allemaal veel te lang voor er wordt geïnvesteerd. “Voor de verkiezingen hoor je dat er geen besluit wordt genomen tot er een nieuw kabinet is voor we met structurele oplossingen komen, maar we zijn nual maanden verder.” Het geld dat de afgelopen jaren is geïnvesteerd, is volgens Roopram teveel in incidentele middelen gestopt. “Als je kijkt naar de zorg en het onderwijs, dan gaat het om structurele problemen en die kan je onmogelijk met incidentele middelen oplossen.”

Kijk hier het hele gesprek over de doorbraak in de formatie terug.